De kenmerken van Karakter

Ter aanvulling van mijn leeslijst voor het vak Nederlands moest ik nog een boek lezen dat is uitgegeven in de periode van 1910 tot 1945.

Ik kon kiezen uit een geselecteerde groep schrijvers. Zo goed als alle schrijvers en boeken waren voor mij onbekend, waardoor ik heb besloten mij te  laten adviseren door mijn lerares Nederlands en de bibliothecaresse.
Beiden hebben mij het boek Karakter aangeraden, waarna ik de flaptekst ben gaan lezen en erachter kwam dat dit boek van Ferdinand Bordewijk mij aansprak.
Vervolgens heb ik besloten over dit boek uit 1938, ten tijde van het interbellum, mijn zesde boekverslag te schrijven.
In dit boekverslag leg ik de focus op de stroming waartoe ik Karakter kan rekenen, dit doe ik doormiddel van citaten en voorbeelden van de kenmerken.

Nieuwe Zakelijkheid

De roman Karakter van Bordewijk is geschreven in een opvallende stijl. Deze stijl kan, net als de thematiek, in verband worden gebracht met de tijd waarin Bordewijk leefde, het zogenaamde Interbellum. In de periode tussen de twee wereldoorlogen heerste veel onzekerheid, onder meer door de vernietigingen op de slagvelden in de Eerste Wereldoorlog, de opkomende industrialisering en het aanbreken van de moderne tijd. Kunst werd in deze tijd ‘zakelijker’ benaderd en in de literatuur zien we dit terug in een stroming die we ook wel ‘Nieuwe Zakelijkheid’ noemen, een stroming die als reactie op het pathetische en idealistische expressionisme wordt beschouwd.  

Van deze literaire stroming is Bordewijk één van de weinige Nederlandse vertegenwoordigers.

Deze stijl kenmerkt zich door korte, bondige zinnen die gebaseerd zijn op feiten en de realiteit van toentertijd. 
Met een strakke vormgeving, zakelijke zinsbouw, filmische overgangen en het beperken van dialogen wordt er gestreefd naar een zo groot mogelijke objectiviteit.

Hieronder zal ik de kenmerken van deze literaire stroming die van toepassing zijn op dit boek met voorbeelden verder toelichten.

De in dit boek toegepaste kenmerken zijn:

Zakelijke zinsbouw

In Karakter is er sprake van een strakke zinsbouw. Zinnen bevatten de benodigde informatie, maar zijn niet onnodig moeilijk en lang geformuleerd. Citaten uit de roman die een duidelijk voorbeeld geven van deze zakelijk vormgegeven zinnen zijn: “De telefoons van het bediendenkantoor stonden in een hoek achter de altijd opengeslagen tussendeuren” en “Het netwerk van steegjes en straten oostelijk van de Nieuwe Markt is grotendeels zeer somber”.
De hierboven geciteerde zinnen zijn naar mijn mening zeer krachtig en daarnaast erg goed leesbaar.

Objectiviteit

Een ander kenmerkend aspect van de Nieuwe Zakelijkheid is dat romans zo objectief mogelijk zijn geschreven.
Dit betekent dat de schrijver zich baseert op feiten, o.a. door een realistisch beeld van de leefomgeving en personages te geven.
Ondanks dat Karakter een fictief verhaal is, kan ik mij heel goed inbeelden dat een soortgelijke situatie in onze huidige tijd zou kunnen afspelen, het verhaal zou dus in principe waargebeurd kunnen zijn.
 
Dit was mijn weergave van de kenmerken van de Nieuwe Zakelijkheid die betrekking hebben op de roman Karakter van F. Bordewijk. Ik hoop dat u iets meer te weten bent gekomen over deze literaire stroming, ik heb er zelf in ieder geval veel over geleerd.